SergiRehberi Arşivinden:
Güncel Sergi
Gelecek Sergi
Geçmiş Sergiler
Görseller
Uzun Yıllar ve Yollar - Prof. Jale Nejdet Erzen, Ocak 1998
Uzun Yıllar ve Yollar
Prof. Jale Nejdet Erzen, Ocak 1998
Gültekin Çizgen adını 1970'lerin ortalarından beri sık sık duyduğumu anımsıyorum. O yıllarda fotoğraf Türkiye'de yeni yeni sanatseverlerin ilgisini çekiyordu ve fotoğraf dernekleri açılıyor, gençlere fotoğraf öğretiliyor, yarışmalar düzenleniyordu. Fotoğraf ya politik söylemleri güçlendirmek ve imgelemek ya da nostaljiyi beslemek için kullanılıyordu genellikle.
Gültekin Çizgen o yılların en aktif fotoğrafçılarındandı; gün geçmiyor ki farklı bir konuda yeni bir dia gösterisi düzenlemiş olmasın. Ben bunlardan birkaç tanesini izledim gerek fotoğraflarının olgunluğu gerekse Türkiye'de yeni canlanan bu sanat ortamındaki enerjik ve karşılıksız çabaları, ismini ve imgelerini belleğime kazıdı.
Bugün en son albümüne bakarken o günlerde dikkatimi çeken bir ayrıcalık yine kendini hissettiriyor. Gültekin Çizgen'in fotoğraflarındaki neredeyse soyut bir biçimselliğe yaklaşan görsel nitelikler aniden sürpriz, ayrıntılı ve en aza indirgenmiş bir ifade ile sizinle en intim kişisel bir ilişki kuruyor; tüm evrensellik ve genellemelerin, tüm soyut estetiklerin önüne geçerek kişinin / varlığın çok özel kimliği içindeki anlık bir yaşanmışlığı ebediyete saptırıyor.
Gültekin Çizgen'in fotoğraflarının bu özelliği onda modernist yaklaşımın grafik esprisi ile, sosyal ve röportajcı yaklaşımı bütünleştirmekte. İki uçtaki farklı tavırların sentezini yaratmaktadır. Öyle ki, bazen bir doğa güzelliğini seyrederken bir insanın yakınlığını duyuyorsunuz.
Bu albümdeki güzellikler belki de en başta rengin etkileri ile ilgili. Doğada öyle güzellikler olur ki onların hiçbir şekilde başka bir ifadede tekrarlanmayacağına inanırız. Gültekin Çizgen, o akılda tutmaya çalıştığımız anı sürdürüyor ve o yoğun coşkulu etkiyi yaratan kontrastları, vurguları, kontrpuanları renk kompozisyonunda yakalıyor.
Bu tür etkilerini "Acaba banyo oyunları ile mi yapıyor?" diye soruyorum kendime, mavinin civit bir fluoresana, turuncunun saydam bir ışık haznesine dönüştüğü anın saptanması, kimyevi bir müdahale gerektirse bile, öncelikle o rengin heyecanla duyulmasını ustalıkla çözümlenmesini ve görselliğin kurallarının çok iyi bilinmesini gerektiriyor.
Bu aynı zamanda bir oran meselesi; bazen bir resimde yalnızca iki renk hakim, ama asıl başrolde olan kırmızı ya da mavi bir köşedeki küçücük bir leke. Oran ve denge duygusu şüphesiz klasik estetik anlayışın en önemli unsuru ama buna sanatsal coşkusunu ve olağan dışıyı katmak gerekiyor.
Çizgen'in fotoğraflarını etkileyici yapan bakış hizasını, dikeylik ve yataylıkları olağanın dışında kullanabilmesi. Bir ormana ağaç gövdelerinin tam ortasından baktığımzda dikeylik sizden yukarı uzayan birşey değil, perspektifin yok olduğu grafik bir çizgiselliğe dönüşerek ormanı bildiğimizin dışında gösteriyor bize. Bakış açısının her zaman biraz yüksek ya da biraz alçak, biraz yandan ya da her zaman göz yüksekliğinden farklı oluşu tanımadığımız her varlıkla yeniden tanıştırıyor bizi.
Renkleri etkileyiciliği çoğu kez görselliği tenselin deneyimine dönüştürüyor; karlı bir soğuk tepede batan güneşin pembeliği ile ısınan bir taşın sıcaklığını, bir başka karlı günde akşamın serinliğinde donmaya başlayan suların ıslaklığı, ya da yaprakların bakır renginde hışırtıları duyabiliyoruz.
Bazen grafik bir sadelik yaratan büyük siluet bölümler birbiri ile bütünleşip resmin yüzeyini kaplarken arkadaki kaygan gökyüzünün cömert bir palete dönüştüğünü görüyoruz.
Sazların arkasında kıpırdayan bir su yüzeyi ya da bir sonbalar ormanının alev alev oynayışı ressamları kıskandıracak kadar canlı fırça darbeleri içerebiliyor. Bu Monet'imsi izlenimlerin adeta soyut biçimleri aradaki incecik bir ayrıntı ile bir anda keskinleşiyor ve bize yine gerçeğin anlık eşsizliğini sunuyor.
1970'lerde Çizgen'in fotoğraf konularında çocuklar, işçiler, köylüler, kent sokaklarının kalabalığında yakınlaşamadığımız insanlar vardı. Bu albümünde onlar çevre ile bütünlük içinde; uzun yıllar ve yollar Çizgen'in resimlerinde doğayı ve insanı ayrılmayacak şekilde yakınlaştırıyor.
|
Serginizi
burada duyurabilirsiniz...
Hizmetlerimiz
sergirehberi@gmail.com
|
|
|
|
